Bilinçsizce çevreye atılan tavuk dışkısının birçok hastalığa yol açtığı, sinek ve kene gibi böceklerin üremesine neden olduğu bildirildi…
Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İskender Yıldırım, tavuk dışkısının günümüzde en önemli çevre kirleticileri arasında bulunduğunu söyledi.
Dışkının doğası itibariyle, patojen mikroorganizmaların (hastalık yapıcı) yoğun olarak bulunduğu bir materyal olduğunu ifade eden Yıldırım, tavuk dışkısının salmonella, coliform, criptosporidium, marek, gumbaro ve hatta kuş gribi (avian influenza) gibi çok önemli hastalık etmenlerinin en önemli bulaştırıcısı olduğunu belirtti.
ABD'nin Milwaukee kentinde 1993 yılında meydana gelen sel felaketinde 100 kişinin sadece criptosporidium enfeksiyonları sonucu yaşamını yitirdiğini vurgulayan Yıldırım, tavuk dışkısının saçtığı tehlikenin büyük olduğunu bildirdi. Sorumsuzca çevreye dökülen tavuk dışkılarının aynı zamanda sinek, kene gibi böceklerin önemli bir üreme alanına dönüştüğünü ve bu böcekleri yemek için gelen kuşlar tarafından çevreye çeşitli hastalıkların yayılabildiğini dile getiren Yıldırım, şunları kaydetti: ''Ayrıca, bazı üreticiler dışkının içerisine kümeslerinden çıkan ölü tavukları da atarak hastalık ve çevre felaketinin boyutlarını daha da artırmaktadır. Dışkı içerisinde bulunan tavuk leşlerini yemeye gelen sokak köpekleri ve kediler, hatta sıçanlar mevcut çevre ve hastalık felaketinin katlanmasına yol açmaktadır. Bunun dışında, tavuk dışkısının bünyesinde yüksek düzeylerde bulunan tuz ve kalsiyum toprağın niteliğini bozarken, yine dışkıda bitkilerin gereksinimlerinin üzerinde bulunan azot ve fosfor elementleri ise yer altı ve yüzey sularına geçerek hem su kaynaklarının kirlenmesine hem de göl ve akarsularda biyolojik yaşamın sona ermesine sebep olurlar.''
TÜRKİYE'DE YILDA 4,5 MİLYON TON TAVUK DIŞKISI
Tavuk dışkısından atmosfere yayılan amonyak gibi zararlı gazların ise çevreye yaydığı anormal pis kokunun ötesinde, asit yağmurlarına neden olarak önemli çevresel sorunlara yol açabildiğini ifade eden Yıldırım, rüzgarlar vasıtasıyla dışkıda bulunan hastalık etmeni mikroorganizmalar ve zararlı gazların daha da geniş alanlara yayılabildiğini söyledi.
Yıldırım, Biyolojik Oksijen Gereksinimi (BOG) dikkate alındığında tavuk dışkısının evsel atıklara göre çevreyi 50 kat daha fazla kirlettiğinin ihmal edilmemesi gereken bir başka gerçek olduğunu bildirdi. Türkiye'de bugün için yaklaşık olarak 70 milyon yumurta tavuğu bulunduğunun tahmin edildiğini belirten Yıldırım, ''Bir yumurta tavuğundan ortalama olarak 175 gram dışkı elde edilmekte olup, yılda yaklaşık olarak 4.5 milyon ton tavuk dışkısı üretilmektedir. Ne yazık ki, bu miktarın çok önemli bir kısmı sorumsuzca çevreye atılarak felaketin boyutu tahminlerin ötesine geçmektedir'' dedi.
Sağlıklı bir çevre için bu soruna yetkililerin acilen el atması ve tavuk dışkılarının çevreye bilinçsizce atılmasının önlenmesi gerektiğini bildiren Yıldırım, sorunun çözümüne yönelik olarak da tavuk dışkılarının tam kontrollü ortamlarda fermente edilmesinin yanı sıra çeşitli yöntemlerle dışkı içeriğinde yüksek seviyelerde bulunan tuz, kalsiyum, azot ve fosfor miktarlarının mutlaka kabul edilebilir düzeylere indirilmesi gerektiğini kaydetti. Yıldırım, ayrıca dışkıda bulunan hastalık yapıcı mikroorganizmaların tamamen bertaraf edilebilmesi için sterilizasyon işleminin şart olduğunu sözlerine ekledi.
